Mùa đông đến, thời tiết trở nên rất lạnh giá. Vì vậy, rất nhiều loài động vật sống trong tự nhiên phải ẩn mình, tránh rét. Cách đơn giải nhất là ngủ một giấc thật dài. Giấc ngủ này thường được kéo dài từ đầu mùa đông cho tới khi thời tiết trở nên ấm áp hơn.
Các loài vật như ếch, rắn không có khả năng giữ ấm nên nhiệt độ trong cơ thể của chúng thường tiêu tan rất nhanh. Nhiệt độ cơ thể của chúng sẽ thay đổi cùng với sự thay đổi của thời tiết bên ngoài. Vào lúc này, chức năng bài tiết, lột xác của chúng ở vào mức thấp nhất. Chúng sử dụng lớp mỡ đã tích tụ trên cơ thể để tự nuôi sông, duy trì những nhu cầu tối thiểu nhất trong những ngày ngủ đông đó.
Động vật ngủ cả đông và hè. Loài ếch, rắn thuộc loại ngủ đông. Ngoài ra, các loài động vật như dơi, nhím, rái cá và chuột hoang … cũng đều có hiện tượng ngủ đông.
Ngủ đông là sự thích ứng của các loài động vật đối với điều kiện môi trường không tốt như: nhiệt độ thấp, thức ăn ít…vv Ngược lại, ngủ hè lại dành cho các loài động vật thích ứng với điều kiện môi trường thường nắng cháy, khô hanh. Ví dụ: loài hải sâm chọn những vi sinh vật nhỏ ở biển làm thức ăn. Khi mùa hè tới, do có sự chiếu rọi của ánh nắng mặt trời, nên nhiệt độ trên bề mặt nước trở nên nóng hơn. Làm cho các loài sinh vật nhỏ phải nổi lên mặt nước. Loài hải sâm sống ở dưới đáy biển do thiếu thức ăn nên phải ngủ hè. Loài thằn lằn, cá trắm cỏ cũng thực hiện biện pháp ngủ hè như vậy.
Hiện tượng ngủ đông, ngủ hè là giai đoạn mà hoạt động sống của các động vật ở mức độ thấp nhất. Thông thường biểu hiện qua các hiện tượng như: ngừng kiếm ăn, không hoạt động, ngủ liên miên, hô hấp yếu và nhiệt độ cơ thể hạ thấp. Trước khi đi vào giấc ngủ, những động vật này đều kích thích tăng lượng mỡ trong cơ thể làm năng lượng dự trữ trong những ngày ngủ đó, cho đến ngày tỉnh lại.
Những động vật khác nhau thì thời kỳ ngủ cũng khác nhau. Các loài động vật có thân nhiệt hay thay đổi như ếch, rắn về cơ bản thường không ăn, không cử động và không tỉnh giấc trong suốt thời gian ngủ đông. Vì thế, nếu thay đổi một cách cưỡng chế nhiệt độ môi trương bên ngoài sẽ kéo theo những biến đổi về nhiệt độ bên trong cơ thể dẫn đến những phản ứng hàng loạt. Ví dụ: vào mùa hè, ta bắt một con ếch bỏ vào môi trường lạnh, nó sẽ ngủ đông. Ngược lại, nếu đem một con ếch đang ngủ đông vào môi trường ấm hơn, nó sẽ tỉnh dạy.
Thế nhưng, với những loài động vật có nhiệt độ cơ thể ổn định như nhím, gấu… chúng có thể tự điều chỉnh thân nhiệt khi ngủ. Vào một thời gian nhất định, chúng sẽ tỉnh giấc, sau đó, chúng lại tiếp tục đánh một giấc ngon lành. Chúng sẽ không ngủ được khi có sự biến đổi nhiệt độ mang tính cưỡng chế từ bên ngoài.
Sức chịu đựng của các loài động vật đối với môi trường nhiệt độ quá cao hay quá thấp đều có một giới hạn nhất định. Nhiệt độ cao rất có hại cho sức khỏe của chúng. Động vật có thể chết do nhiệt độ quá thấp. nguyên nhân là do cơ cấu cơ thể bị đông cứng, kết cấu tế bào bị phá vỡ, chức năng thay thế do đó mà ngừng trệ.
Ngủ đông hay ngủ hè là biểu hiện mang tính thích ứng của các loài động vật với điều kiện thay đổi của môi trường.