Cá dọn bể, còn được gọi là cá dọn hồ hoặc cá lau kiếng, là một loại cá được chủ yếu nuôi với mục đích hỗ trợ làm sạch hồ nuôi cá. Chúng thường sinh sống và tìm kiếm thức ăn ở tầng đáy của hồ, và là loài ăn tạp, tiêu thụ rêu, cũng như các loại thức ăn còn sót lại của các loài cá khác tại đáy hồ. Điều này giúp chúng có khả năng làm sạch môi trường hồ nuôi cá một cách hiệu quả. Do tính năng này, chúng thường được gọi chung là cá dọn bể.
Cá nô lệ
Cá Bống hay còn gọi là cá dọn bể Nô Lệ hoặc cá Mút Rong cũng là một cái tên được xướng danh trong top những loại cá dọn bể tích cực nhất. Nguồn gốc loài cá nước ngọt này xuất phát từ khu vực Đông Nam Á, nhất là vùng hạ lưu con sông MeKong trù phú. Cá có màu vàng óng ánh nên rất được ưa chuộng trong việc vừa làm cá cảnh vừa dọn vệ sinh bể cá. Miệng cá bóng hơi nhọn và nhô ra trông rất ngộ nghĩnh, đáng yêu. Cá trưởng thành có thể dài đến 18cm và tuổi thọ lên đến 7 – 10 năm tùy vào môi trường sống thuận lợi hay không. Phần đầu có đến 3 đôi râu rất bắt mắt. Vì cá có kích thước lớn nên thức ăn cần thiết để cung cấp cho cơ thể cũng cần rất nhiều. Chúng ăn những tạp chất của lá cây, thân cây thủy sinh, rong rêu,… Đặc trưng của cá bống là chỉ hoạt động ở tầng giữa. Tuy nhiên, nếu cạn kiệt thức ăn, chúng vẫn sẽ “ săn lùng” ở các khu vực khác.
Cá lau kính
Cá Lau Kiếng, hay còn được gọi là cá Tỳ Bà với tên khoa học là Hypostomus plecostomus, là một loài cá xuất hiện ở Nam Mỹ trong các vùng nước ngọt và nước lợi. Chúng có kích thước dao động từ 30 đến 70cm. Điều đáng chú ý là cá này có khả năng tồn tại đến một tháng mà không cần ăn và có thể sinh sản suốt cả năm.
Cá Lau Kiếng thường ưa thích những vùng đáy bể, nơi tối và sống động hơn vào ban đêm. Trong ngày, chúng thường trở thành loài động vật lười biếng, nằm yên ở đáy hồ và ít di chuyển, chỉ khi đói chúng mới đi tìm kiếm thức ăn.
Điều đặc biệt là tất cả loài cá Lau Kiếng có thói quen tiếp cận và hút nhớt trên thân các con cá khác trong bể. Hành vi này có thể làm tổn thương và gây bệnh cho các con cá khác, làm giảm khả năng sống sót của chúng.
Chế độ ăn chính của cá Tỳ Bà bao gồm rong, tảo trên bề mặt lá cây, nền bể và đáy sông. Khả năng tiêu thụ thức ăn mạnh mẽ của chúng khiến chúng trở thành đối thủ cạnh tranh với các loài cá khác trong việc tìm nguồn thức ăn.
Cá tỳ bà bướm
Cá Tỳ Bà Beo, còn được gọi là cá Bướm, là một loại cá phổ biến xuất hiện ở Việt Nam và Lào, có kích thước nhỏ khoảng 5.5 – 10 cm. Chúng sống chủ yếu trong các suối có dòng chảy mạnh, lưu lượng nước lớn và nhiều khe hốc nhỏ, đây là môi trường lý tưởng để cá Tỳ Bà Beo sinh trưởng và thực hiện công việc vệ sinh hồ cá.
Đây là một loài cá dọn bể phổ biến nhất và thường xuất hiện trong các hồ cá thuỷ sinh. Cá Tỳ Bà Beo có tính cách hiền hòa, tĩnh lặng, giống như cá Otto và cá Lau Kiếng. Điểm khác biệt giữa cá Tỳ Bà Beo và cá Tỳ Bà thông thường là phần vây bụng của cá Tỳ Bà Beo xòe tròn qua hai bên giống như cánh của chú bướm đang tung bay.
Đặc điểm quan trọng của cá Tỳ Bà Beo là phần vây bụng kích thước lớn và có khả năng dính chặt vào mặt phẳng như thành hồ hoặc đáy bể thủy sinh. Điều này giúp công việc làm sạch kính hồ đạt hiệu quả cao hơn.
Họa tiết trên thân cá là họa tiết da beo độc đáo với các đốm màu nâu vàng xen kẽ trên nền đen, tạo nên vẻ sặc sỡ, đẹp mắt và giúp cá có khả năng lẩn tránh kẻ thù.
Cá Tỳ Bà Beo ăn tảo, rêu, trùn chỉ và cũng có thể ăn thức ăn viên còn thừa. Chúng thường thích trú ngụ trong bụi cây thủy sinh, các hốc đá và trên mặt kính hồ cá.
Các loại cá chuột
Cá chuột là một dòng cá phong phú với nhiều chủng loại, nhưng cá chuột Cafe được xem là phổ biến và đặc trưng nhất. Chúng được tìm thấy rộng rãi từ Nam Mỹ đến Colombia và Argentina, có chiều dài khoảng 7 – 8cm. Cá chuột thường sống ở tầng nước dưới đáy và có tập tính hình thành bầy đàn, do đó khi nuôi làm cá dọn bể, bạn nên nuôi ít nhất 2 con trở lên.
Cá chuột, đặc biệt là cá chuột Cafe, được coi là loài cá dọn bể tốt nhất trong số các loài cá dọn bể khác. Chúng chuyên ăn thức ăn thừa và chất thải của các loài cá cảnh khác. Điều này giúp giảm lượng cặn bã trong nước, làm giảm độc tố và nguy cơ bệnh tật cho hồ cá.
Cá chuột cũng là những con vật hoạt bát, hiếu động, thường xuyên dúi vào nền bể để tìm thức ăn hoặc khám phá môi trường xung quanh. Vì vậy, nếu muốn chúng thỏa sức vui đùa, bạn nên chọn chất liệu nền đáy là sỏi hoặc cát để tạo môi trường sinh hoạt thích hợp cho chúng.
Cá mún
Một điều thú vị về cá Mún so với các loại cá dọn bể khác là chúng có thể sống ở mọi tầng nước, khiến công việc vệ sinh bể trở nên rất hiệu quả. Chúng thuộc loại động vật ăn tạp và có thể ăn tảo, rêu, rong gây hại cho hồ. Khi nuôi cá Mún, bạn nên nuôi theo đàn từ 4 – 6 con để phù hợp với thể tích hồ cá.
Cá Mún có đặc điểm hiền lành, hòa đồng, dễ nuôi và dễ sinh sản, làm cho chúng trở nên rất thích hợp để sống chung với các loại cá cảnh khác mà không gặp xung đột. Với màu sắc cam sặc sỡ, cá Mún được nhiều người ưa thích để nuôi trong hồ như một loại cá cảnh thực thụ.
Cá bút chì
Cá Bút Chì, còn được biết đến với tên khoa học là Epalzeorynchus Siamensis, có nguồn gốc từ Ấn Độ, Indonesia và Thái Lan. Khi trưởng thành, chúng có kích thước khá lớn so với một số loại cá dọn bể khác, dài tầm 13 – 15cm, và có hai màu sắc chủ yếu trên thân là đen và trắng.
Điểm đặc biệt của cá Bút Chì là trên thân có một mẫu sọc đen duy nhất kéo dài từ thân đến đuôi, cùng với đầu nhọn và thân hình thon dài tạo nên hình dáng giống như một chiếc bút chì xinh xắn.
Chúng khá chăm chỉ trong việc dọn dẹp rong, rêu hại trong bể. Cá Bút Chì được coi là loài dễ nuôi bởi vì chúng có thể ăn nhiều loại thức ăn tươi và khô, khẩu vị đa dạng. Món ăn yêu thích nhất của chúng là rêu tóc. Cá Bút Chì thích môi trường sống rậm rạp với nhiều bụi cây và hốc đá, giúp chúng dễ tìm kiếm thức ăn và tìm nơi trú ẩn.
Các otto
Cá Otto, hay còn được biết đến với tên gọi cá Oto và tên khoa học là Otocinclus Affinis, là một loại cá da trơn sống ở các vùng hạ lưu sông Amazon và các dòng suối của Brazil và Nam Mỹ. Với kích thước nhỏ chỉ khoảng 3 – 4cm, chúng thích hợp với nhiệt độ nước trong khoảng 20 – 26 độ C.
Cá Otto thuộc họ Loricariidae và là loại cá dọn bể ở tầng trên, thường sống gần mặt nước và ưa thích nơi có dòng chảy mạnh. Chúng có tập tính vệ sinh rất siêng năng, làm cho chúng trở thành lựa chọn ưu tiên trong số các loài cá dọn bể.
Chế độ ăn uống của cá Otto chủ yếu là rêu và tảo phát triển trên gỗ, đá, rễ và lá cây. Rêu nâu, lá cây phân hủy và xác động vật chết là những món khoái khẩu của chúng. Chúng sử dụng miệng để bám vào bề mặt và di chuyển xung quanh bể để thực hiện công việc vệ sinh của mình.
Dòng cá này được đánh giá là hiền lành, nhút nhát và thích nơi ẩn nấp, chúng không gây hại đến các loài cá khác. Tuy nhiên, do phụ thuộc vào rêu và tảo làm thức ăn, chúng có thể gặp khó khăn khi sống trong môi trường có ít nguồn thực phẩm này.
